Ulice Elbląga - Plac Grunwaldzki

Zapraszam na Placu Grunwaldzkim. A gdzie to jest? – zapytają się młodsi elblążanie. Bo Plac Grunwaldzki dziś już nie jest placem, a właściwie to już prawie nie istnieje...

Plac Grunwaldzki był kiedyś nietypowym, trójkątnym placem. Tworzyły go zbiegające się trzy ulice: Aleja Grunwaldzka, ul. 3 Maja i ul. Janowska. Ale kiedyś każda z nich inaczej się nazywała: Aleja Grunwaldzka – Przy Holenderskiej Bramie, ul. 3 maja -  Świętojańska, a Janowska – Pańska. Plac też nosił inną nazwę - był  Placem Przy Bramie Holenderskiej. Tu kończyło się Nowe Miasto, a wstępu do niego broniła Brama Holenderska. Dlaczego Holenderska, a nie na przykład Polska? Otóż Pasłęk, w kierunku którego prowadzi droga spod bramy, całe wieki nazywany był Pruską Holandią (Preussisch Holland). Bramę Holenderską rozebrano w roku 1786. Powstał wówczas niewielki, trójkątny plac.

W latach 1829-1831 zbudowano nowoczesną jak na owe czasy szosę (16 km) od Placu do Bogaczewa. Szosa ta miała duże znaczenie, gdyż łączyła przechodzący na gospodarkę kapitalistyczną Elbląg z jego bezpośrednim zapleczem. Przy Placu Grunwaldzkim w roku 1818 ulokowało się Starostwo Powiatowe. Niewielki budynek Starostwa aż do 1945 roku zamykał plac od strony południowej.

Gdy w 1852 roku Elbląg połączono z Berlinem koleją, wiele w mieście zmieniło się. W okolicy placu Ferdynand Schichau wybudował wielką fabrykę lokomotyw. Już w  XX wieku z drugiej strony Placu powstała Fabryka Samochodów Franca Komnicka. Przez Plac od roku 1895 zaczął jeździć tramwaj. Przybywająca z okolic Pasłęka ludność lub podróżujący koleją kierowani byli z dworca albo ul. Janowską, albo 3 Maja do centrum miasta. Podróżni mogli się tu zatrzymać i pożywić: polski kupiec – Robert Kamiński prowadził przy Placu Grunwaldzkim sklep kolonialny i restaurację.

Przez Plac Grunwaldzki przetoczyła się wojna. Tędy przejechały czołgi kapitana Diaczenki. Tu toczono zażarte boje uliczne, niszcząc budynek starostwa i fabryki samochodów. Po wojnie przez gruzy fabryki Komnicka przebito nową, szeroką ulicę, nazywaną najpierw  Nowogrunwaldzką, a później Aleją Tysiąclecia.

A skąd wzięła się współczesna nazwa Placu? - Po I wojnie światowej, na cześć zwycięstwa Niemców pod Tannenbergiem (1914) Szosę Pasłęcką przemianowano na Tannenberg Alee. Po II wojnie w naturalny sposób zamieniono zwycięstwo Niemców z 1914 na ich wielki pogrom pod Grunwaldem w roku 1914, czyli Tannenbereg Alee na Aleję Grunwaldzką. W związku z tym i Plac przejął nazwę Placu Grunwaldzkiego.